१. भौगोलिक अवस्थिति:
ठोरी गाउँपालिका नेपालको प्रदेश नं. २, पर्सा जिल्लामा अवस्थित छ। यो नेपालको दक्षिणी भागमा पर्ने
एक प्रमुख सीमावर्ती क्षेत्र हो, जुन भारतको बिहार राज्यसँग जोडिएको छ। ठोरीको भूगोल समथर तराईदेखि
पहाडी भेगसम्म फैलिएको छ, जसले यसलाई प्राकृतिक रूपमा विशेष बनाएको छ ! १२८.६७ बर्ग किलो मिटरमा
फैलीएको ठोरी गाँउपालीका अन्तर्राष्ट्रीय रुपमा सुचीकृत चितवन राष्ट्रिय निकुन्ज , पर्सा राष्ट्रीय
निकुन्ज संग जोडीएको छ ! भौतगोलीक हिसाबमा उपत्यकाका रुममा रहेको ठोरी आंशींक क्षेत्रमा पानीका
राम्रा श्रोतहरु छन् ।
२. इतिहास र महत्त्व:
ठोरी ऐतिहासिक, सांस्कृतिक र पर्यटकीय हिसाबले महत्त्वपूर्ण स्थान हो। विगतमा यो भारतसँगको
व्यापारिक मार्गको रूपमा परिचित थियो। पुराना समयदेखि नै यहाँ मानवीय बसोबास हुँदै आएको पाइन्छ ।
यहाँ धेरै जील्लाका मानीसहरु ब्यापार गर्नका लागी आउने गर्दथे । बिशेषगरी नुन , तेल , कपडा जस्ता
धेरै बस्तुहरु यहाँबाट बिम्भीन्न जिल्लामा गोरु गाढामा यस्तै हिडेर लैजाने गर्दथे । ऐतीहासीक रुपमा
भगवान रामको जन्म , उच्च पदस्थ बिदेशी पाउनाको प्रबेश द्वार , राजकिय शिकारको प्रमुख गन्तब्य , लोह
पुरुष गणेशमान सिहँको प्रकाउ स्थान नेपालको पहिलो टेलीफोन सेवा सुचारु स्थल लगायत धेरै ठुलो
एतीहासीक पृष्ठभूमि बोकेको छ ।
३. जनसंख्या र भाषा:
ठोरी गाँउपालीकाम अन्तीम जनगणना अनुसार २०३९७ जनसंख्या छ ! यहाँ विभिन्न जातजाति र समुदायका
मानिसहरू बसोबास गर्छन्। यहाँ मुख्य रूपमा ब्राह्मण , क्षेत्री , थारु , तमाङं , गुरुङं, नेवार ,
लिम्बु , चेपाँग , मगर लगायत अधिकाशं जातजातीको बसोबास ठोरीमा छ ! सबै जातजातीले मातृभाषा प्रयोग
गर्न सक्छन् !
४. मुख्य व्यापार र आर्थिक गतिविधि:
कृषि:
ठोरीमा कृषिलाई मुख्य पेसाका रूपमा लिइन्छ। यहाँ धान, गहुँ, मकै, तोरी, तरकारी, र फलफूल
उत्पादन गरिन्छ। तोरी खेती , मकै खेती , सुर्ती खेती , आँप उत्पादन यहाँको प्रमुख ब्यवसायीक
कृषीको रुपमा छ !
व्यापार:
भारतसँगको नजिकको कारणले गर्दा ठोरीमा सीमावर्ती व्यापार चलिरहेको छ। धेरे समय पहिला यहाँ
राम्रो ब्यापाथीक केन्द्र भएपनी ! दोहोरो भन्सार सुबिधा नहुदा अन्य ब्यापार सोचेको जस्तो
छैन तर पनी ब्यापरीक गतीबिधी छ !
पर्यटन व्यवसाय:
ठोरीमा विभिन्न धार्मिक र प्राकृतिक पर्यटकीय स्थलहरू छन्, जसले पर्यटकलाई आकर्षित गर्छ !
यहाँ रहेको गोले डाँडा , सेतो डाँडा , सिता गुफा , राई धारा , सिगें डाडाँ , बागमुर्चा ,
शिकारीबास , तिन धारा , चिसापानी , ईछृछानगर , अग्लो बौद्धिक झण्डा , परम्परागत घर रु ,
बस्तीहरु संगै ठोरी जंगल (चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको दक्षिणी भाग): जैविक विविधताको हिसाबले
धनी यो क्षेत्र जंगली जनावरहरूको बासस्थान हो। पर्सा राष्ट्रिय निकुन्ज पनी प्रमुख पर्यटकिय
स्थल हो ! ठोरी क्षेत्रमा केही प्राकृतिक गुफाहरू र साना जलप्रपातहरू पनि छन्, जसले
प्राकृतिक सौन्दर्य थप्छ।
५. यातायात सुविधा:
ठोरीसँग राम्रो सडक सञ्जाल छ। काठमान्डौ - नारायणगढ-मुग्लिन - मार्ग हुँदै यहाँ सजिलै पुग्न सकिन्छ।
यस्तै काठमान्डौ हेटोडा सिमरा हुदै ठोरी सजीलै पुग्न सकिन्छ ! भरतपुर बाट ७० किमी दक्षीण पुर्ब ,
बिरगंजबाट ६५ किमी पश्चीममा ठोरी पुगीन्छ ! ठोरी अहिले पनी दैनीक दर्जनौं सार्बजनिक सवारी आवत जावत
गर्दछन् ! साथै, ठोरी भारतको बिहार राज्यसँग जोडिएकाले सीमापार रेल यातायात , बस यातायात पनि सक्रिय
छ।
६. सामाजिक र सांस्कृतिक जीवन:
ठोरीमा विभिन्न जातजाति र धर्मावलम्बीहरू बसोबास गर्छन्, जसले गर्दा यहाँको संस्कृति विविधतापूर्ण
छ। यहाँ हिन्दू, बौद्ध, मुस्लिम, र अन्य धर्म मान्ने समुदायहरू छन्। विभिन्न चाडपर्वहरू (दशैं,
तिहार, छठ, होली, रमजान आदि) धुमधामसँग मनाइन्छ।
७. प्रशासनिक संरचना:
ठोरी गाउँपालिका विभिन्न वडाहरूमा विभाजित छ यहाँ ५ वटा वडा छन् । यहाँ ईलाका प्रहरी कार्यालय,
ससस्त्र प्रहरी कार्यालय हरु , ठोरी अस्पताल लगायत प्रशाशनीक भौतीक संरचना छन् !
८. शिक्षा र स्वास्थ्य:
ठोरीमा विभिन्न विद्यालयहरू, कलेजहरू, स्वास्थ्य चौकी, निजी क्लिनिकहरू, र अस्पतालहरू उपलब्ध छन्।
आधारभूत स्वास्थ्य सेवा सहज रूपमा प्राप्त गर्न सकिन्छ।
९. सम्भावना र चुनौतीहरू:
सम्भावना:
-
कृषि, व्यापार, र पर्यटनको राम्रो सम्भावना छ।
-
ठोरीलाई पर्यटकीय गन्तव्यका रूपमा विकास गर्न सकिन्छ।
-
सीमावर्ती व्यापारलाई अझै व्यवस्थित गर्न सकिन्छ।
चुनौतीहरू:
-
संरचनागत विकासमा अझै सुधार आवश्यक छ।
-
वन्यजन्तु जोगाउने र पर्यावरण संरक्षणको चुनौती छ।
-
भारतसँगको सीमावर्ती क्षेत्र भएकाले सीमा सुरक्षा र कानुनी व्यवस्थापनलाई प्रभावकारी
बनाउनु आवश्यक छ।
निष्कर्ष:
ठोरी एक सांस्कृतिक, ऐतिहासिक, र पर्यटकीय सम्भावना बोकेको महत्वपूर्ण क्षेत्र हो। कृषि,
व्यापार, र पर्यटन विकासले यस क्षेत्रको समृद्धि बढाउन सक्छ। स्थानीय सरकार, व्यवसायी, र
समुदाय मिलेर ठोरीलाई आधुनिक, हराभरा, र समृद्ध बनाउने दिशामा काम गर्नुपर्ने आवश्यकता छ।
